Αυτοεκτίμηση: Ένα δώρο που πρέπει να χαρίσουμε σε κάθε παιδί!
Ένα απογοητευμένο παιδικό πρόσωπο… Ένα βλέμμα καρφωμένο στο γρασίδι… Ένα δάκρυ που σκουπίζεται με το ιδρωμένο χεράκι… Ένα παιδί που πάει αργά στη μπάλα λες και δε θέλει ποτέ να τη συναντήσει… Ένα παιδί που έρχεται στο γήπεδο χωρίς χαμόγελο… Ένα παιδί που φεύγει από το γήπεδο χωρίς χαμόγελο…
Όλα ήταν τόσο διαφορετικά στο ξεκίνημα. Προσμονή, αγωνία, όρεξη για προσπάθεια. Περηφάνια για τα καινούρια παπούτσια. Συναισθήματα τόσο έντονα μέσα στη στολή της ομάδας, με το σήμα στο μέρος της καρδιάς και τον μαγικό, ΄΄ μοναδικό΄΄ αριθμό στην πλάτη. Το νούμερο 9 είναι δικό μου… Θα κάνω σουτ σε πραγματικό τέρμα… Σε κανονικό γήπεδο… Θα βάλω πολλά γκολ! Θα παίξω το πιο όμορφο παιχνίδι στον κόσμο!
Γιατί δεν με αφήνει ο προπονητής να τρέξω με τη μπάλα? Γιατί πρέπει να περιμένω στην ουρά? Γιατί δεν παίζουμε αλλά ακούμε συνέχεια οδηγίες? Ο μπαμπάς γιατί μου φωνάζει συνέχεια τι να κάνω? Η μαμά γιατί όποτε έρθει κοντά μου η μπάλα μου φωνάζει ‘’τρέξε΄΄? Τι εννοεί ο προπονητής όταν λέει ΄΄ βάλε σωστά το πόδι σου’’. Τι εννοεί όταν μου φωνάζει ΄΄ όχι έτσι΄΄?
Τελικά δεν μπορώ να κάνω τίποτα σωστά. Δεν τα καταφέρνω. Είμαι ο χειρότερος παίκτης. Τι δουλειά έχω εγώ εδώ? Αυτό δεν είναι παιχνίδι για μένα. Δεν είναι καν παιχνίδι! Καλύτερα να μην ξαναέρθω στο γήπεδο! Είμαι ένας αποτυχημένος…
Είμαι σίγουρος πως κανένας δεν θα ήθελε να είναι στη θέση του μικρού μας φίλου. Που ήρθε γεμάτος προσμονή και όνειρα στο γήπεδο, με κίνητρα όπως:
Ευχαρίστηση: Πολλές έρευνες έχουν δείξει πως η ευχαρίστηση είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για τη συμμετοχή και την παραμονή ενός παιδιού στον αθλητισμό.
Βελτίωση Δεξιοτήτων: Οι έρευνες την εντάσσουν μεταξύ των σημαντικότερων παραγόντων.
Φυσική Κατάσταση: Σημαντική παράμετρος ειδικότερα όσο μεγαλώνουμε και φυσικά σε άμεση σχέση με την υγεία μας.
Ατμόσφαιρα ομάδας: Συμπαίκτες, στόχοι, φίλοι, χαρές και λύπες, οικογένεια, αλληλοεκτίμηση, σεβασμός, όλοι για έναν και ένας για όλους….
Αλλά αντί για τα παραπάνω συνάντησε τα ‘’αντικίνητρα’’:
Να μην παίζει αρκετά: Παίζουν οι καλύτεροι…
Να μην ευχαριστιέται: Παρατηρήσεις και κατευθύνσεις σύμφωνα με τις ανάγκες κάποιου άλλου…
Μεγάλη έμφαση στη νίκη: Η προσπάθεια και η βελτίωση σε δεύτερη μοίρα…
Πολύ πίεση από γονείς, προπονητές και συνομήλικους: Παιχνίδι δεν είναι το ποδόσφαιρο ή κάνω λάθος?
Φτωχή προπόνηση: Έλλειψη κινήτρων, διασκέδασης, χαράς…
Ο αθλητισμός δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να δοκιμάσουν νέες δεξιότητες και να αξιολογήσουν τα ίδια τις ικανότητές τους. Ως πρόσωπα εξουσίας οι γονείς και οι προπονητές έχουν στα χέρια τους τεράστια δύναμη: Τη δύναμη να κάνουν τα παιδιά τους να νοιώσουν καλά με τον εαυτό τους. Ακόμα και οι πιο απλές παρατηρήσεις μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις. Οι γονείς και οι προπονητές, δεν πρέπει ποτέ να πάψουν να βρίσκουν κάτι το οποίο το παιδί κάνει καλά και να το επαινούν γι΄ αυτό.
Σημαντικές κατευθύνσεις για κάθε προπονητή αναπτυξιακών ηλικιών:
- Χαιρετάτε κάθε παιδί ξεχωριστά όταν φτάνει για την προπόνηση. Κάντε το να νοιώσει καλά που βρίσκεται εκεί.
- Δείχνετε εμπιστοσύνη στις μαθησιακές δυνατότητες των παιδιών.
- Προσφέρετε τους δραστηριότητες που να ανταποκρίνονται στο επίπεδο ανάπτυξής τους.
- Ενθαρρύνετε την προσπάθεια χωρίς να εστιάζετε πάντοτε στο αποτέλεσμα.
- Αποφεύγετε τα παιχνίδια ‘’εξουδετέρωσης του αντιπάλου’’ και άλλες δραστηριότητες, που μπορεί να κάνουν τα παιδιά να νοιώσουν υπερβολικά πιεσμένα. Δημιουργείτε τις προϋποθέσεις ώστε να σημειώνονται πολλές επιτυχίες.
- Να είστε συγκεκριμένοι όταν τους λέτε τι σας αρέσει σχετικά με την προσπάθειά τους.
- Ενθαρρύνετέ τα με ένα χαμόγελο, ένα νεύμα ή ένα κλείσιμο του ματιού.
- Επαινείτε τα για πράγματα που έκαναν ιδιαίτερα καλά. Ένα φιλικό χτυπηματάκι στην πλάτη έχει μεγάλη σημασία γι’ αυτά.
- Δίνετέ τους να αναλαμβάνουν ευθύνες. Αφήνετέ τα να συμμετέχουν στις αποφάσεις και δίνετε στο καθένα από αυτά την ευκαιρία να γίνει ‘’αρχηγός’’. Εναλλάσσετε τους αρχηγούς των ομάδων.
- Ζητάτε τους να εκφράζουν τη γνώμη τους και προτρέπετέ τα να θέτουν ερωτήσεις.
Τα παραπάνω είναι ένας οδηγός για τις Βασικές Αρχές Προπόνησης από την Ένωση Καναδών Προπονητών.
Κι ακόμα:
Εντόπισε κυρίως όσα γίνονται σωστά και ενθάρρυνέ τα!
Ενθάρρυνε με ειλικρίνεια, αλλιώς θα είσαι αναποτελεσματικός!
Ανάπτυξε ρεαλιστικές προσδοκίες σύμφωνα με την ηλικία και τη δεξιότητα του αθλητή σου!
Ιδιαίτερα στους αρχάριους δώσε έμφαση στην προσπάθεια!
Δίδαξε, το καλύτερο κίνητρο είναι η βελτίωση! Προσάρμοσε τις δραστηριότητες στα παιδιά και όχι το αντίθετο!
Τα παραπάνω είναι στην ύλη του UEFAC’ και αποτελούν κατευθύνσεις για προπονητές αναπτυξιακών ηλικιών.
Οι καλοί προπονητές πρέπει (μεταξύ άλλων) σύμφωνα με τον Αθλητικό Ψυχολόγο κ.Ν.Γεωργιάδη:
Να διδάσκουν στα παιδιά να διασκεδάζουν με τη συμμετοχή στον αθλητισμό, να ευχαριστιούνται με τη νίκη και να ανταποκρίνονται με περισσότερο πείσμα για δουλειά μετά από αποτυχίες.
Να κατανοούν ιδιαιτέρως τους λόγους που παρακινούν κάθε παιδί να συμμετέχει στον αθλητισμό.
Να δίνουν έμφαση στη βελτίωση, στη γνώση, στη σωστή εκτέλεση και στην προσπάθεια για επιτυχία.
Να βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν θετική διάθεση για τον αθλητισμό αλλά και για τη ζωή γενικότερα.
Να κάνουν πράξη αυτά που διδάσκουν.
Πόσο σημασία δίνουμε αλήθεια στα παραπάνω σαν προπονητές και σαν γονείς? Το ‘’μπράβο΄΄, η ενθάρρυνση, η αναγνώριση της προσπάθειας έχουν θέση στην καθημερινότητά μας? Το παιδί περιμένει από εμάς μια καλή κουβέντα. Θα πάρει δύναμη και θα αρχίσει να πατάει στα πόδια του. Το λάθος, η κακή πάσα, το άστοχο σουτ είναι μέρος της διαδικασίας. Είναι στο παιχνίδι της εξέλιξης και πάντα θα υπάρχουν! Μήπως να μάθουμε να τα αντιμετωπίζουμε? Σωστά όμως, σαν κίνητρο για προσπάθεια και βελτίωση.
Ο αθλητικός ψυχολόγος Dr. Terry Orlick, αναφέρει πως: ‘’Το να βοηθήσουν οι γονείς το παιδί τους να αναπτύξει υψηλή αυτοεκτίμηση, αποτελεί ένα από τα πιο πολύτιμα δώρα που μπορούν να του κάνουν’’. Τα παιδιά έχουν ανάγκη από μια υγιή αίσθηση αυτοεκτίμησης , για να νοιώθουν καλά με τον εαυτό τους και τους άλλους.
Η αυτοεκτίμηση είναι κάτι παραπάνω από μια απλή αίσθηση ικανοποίησης. Είναι μια στάση που λέει: ‘’Είμαι ικανός, μπορώ να το κάνω αυτό’’. Η στάση αυτή αναπτύσσεται όταν γονείς και προπονητές δείχνουν έμπρακτα την πίστη τους στα παιδιά και τα ενθαρρύνουν να αναλάβουν τα ίδια την ευθύνη της εκπλήρωσης των δυνατοτήτων τους.
Ο φημισμένος παιδοψυχολόγος JeanPiaget πίστευε πως το χρονικό διάστημα μεταξύ 6-11 ετών, αποτελεί την πιο σημαντική φάση στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης του παιδιού.
Ο ψυχολόγος B.F. Skinner πιστεύει πως η προσωπικότητα του ανθρώπου, διαμορφώνεται από τη θετική υποστήριξη που λαμβάνει σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. ‘’Είμαστε αυτό που είμαστε, επειδή μας έχουν ανταμείψει γι΄ αυτό΄΄.
Στο καταπληκτικό ποίημα του Ronald Russel‘’Lessonsfrom life’’, το οποίο για μένα αποτελεί οδηγό στη συναναστροφή μου με παιδιά, μεταξύ άλλων αναφέρονται τα εξής:
‘’….Αν ένα παιδί ζει μέσα στον έπαινο:
Μαθαίνει να εκτιμά.
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην επιδοκιμασία:
Μαθαίνει να έχει αυτοεκτίμηση...’’
Έχουμε ευθύνη να δημιουργήσουμε εκτός από καλούς αθλητές, σωστούς ανθρώπους με βάσεις και εφόδια να αντιμετωπίσουν τη ζωή και τα προβλήματα της. Τα εμπόδια λένε, είναι πολύ μεγάλα αν επικεντρώνεσαι σε αυτά και όχι στο στόχο που είναι πάντα στο βάθος. Οι στόχοι ωστόσο θα πρέπει πάντα να είναι εφικτοί, να μην το ξεχνάμε αυτό. Είναι μεγάλο το δώρο της αυτοεκτίμησης, για να μην το χαρίσουμε στα παιδιά! Αν νοιώσουν καλά με τον εαυτό τους, θα έρχονται και θα φεύγουν χαρούμενα από το γήπεδο. Θα απολαμβάνουν την προπόνηση και την παρουσία τους στην ομάδα. Θα έχουν θέληση και κίνητρα για να βελτιωθούν.
Ένα παιδικό χαμόγελο δεν είναι απλά μια εικόνα! Αξίζει πολύ περισσότερα…
Βασίλης Παπαδάκης-Προπονητής Ποδοσφαίρου
Πηγές: Βιβλίο ‘’Straight Talk about Children and Sport’’, Janet LeBlanc, Louise Dickson
Σεμινάριο Παιδικού Ποδοσφαίρου, Χανιά 2010, Εισήγηση Αθλ.Ψυχολόγου Β.Κάκκου
Ύλη UEFAC’ , Εισήγηση καθηγητή Αθλητικής Ψυχολογίας ΤΕΦΑΑ Θεσ/νικης Γ.Δογάνη
Σεμινάριο Χαλκίδα 2011, Εισήγηση Dr Ν.Γεωργιάδη